Gelijke toegang tot dure kankermedicijnen bedreigd

Door de toename van het aantal kankerpatiënten en de komst van nieuwe dure oncologische geneesmiddelen, zullen de kosten voor de behandeling van kankerpatiënten drastisch stijgen. Het zorgsysteem is niet voorbereid op deze ontwikkeling. Hierdoor kan de onwenselijke situatie ontstaan dat op ziekenhuis- of spreekkamerniveau vanwege financiële overwegingen wordt bepaald welk duur geneesmiddel wel of niet wordt voorgeschreven. Als we niets doen dreigt willekeur en zal de gelijke toegang tot dure geneesmiddelen verdwijnen. Kankerpatiënten zullen daardoor niet altijd de juiste behandeling krijgen.

Vandaag verschijnt het signaleringsrapport ‘Toegankelijkheid van dure kankergeneesmiddelen ’ van de Signaleringscommissie Kanker van KWF Kankerbestrijding (SCK). Volgens KWF Kankerbestrijding zijn landelijke maatregelen cruciaal om in de nabije toekomst de toegang tot de juiste behandeling voor kankerpatiënten te garanderen.

Stijgende kosten en begrensde uitgaven

Door medisch-technologische ontwikkelingen komen er steeds meer nieuwe kankergeneesmiddelen op de markt. Dit is goed nieuws voor kankerpatiënten; de nieuwe behandelingen geven een grotere kans op genezing of levensverlenging. Aan de andere kant komt er een grotere druk op het ziekenhuisbudget omdat het aantal patiënten stijgt en er meer dure kankergeneesmiddelen komen. Door de maximale toegestane groei binnen het Budgettair Kader Zorg is er in de toekomst onvoldoende ruimte om nieuwe geneesmiddelen te kunnen financieren. 

Risico op problemen in toegankelijkheid voor de kankerpatiënt

Als er geen adequate vergoedingsafspraken zijn, kan de situatie ontstaan waarbij op ziekenhuis- of op spreekkamerniveau besloten wordt om een duur geneesmiddel wel of niet voor te schrijven op basis van een financiële overweging. KWF Kankerbestrijding vindt dat onwenselijk en streeft ernaar dat alle kankerpatiënten de behandeling die ze nodig hebben ontvangen. Daarom moeten nieuwe kosteneffectieve geneesmiddelen zo snel mogelijk toegankelijk zijn. Ook dient het in Nederland uniform en transparant te zijn wat de patiënt kan verwachten aan kankerzorg. 

KWF Kankerbestrijding ziet het als haar rol om dit gevoelige en ingewikkelde maatschappelijke onderwerp te signaleren en te agenderen. Zij doet een oproep aan politiek, overheid, beroepsgroepen, ziekenhuizen, farmaceuten, verzekeraars en de maatschappij om gezamenlijk bij te dragen aan de toegankelijkheid, en stelt met dit signaleringsrapport de volgende oplossingsrichtingen voor: 

Mogelijke oplossingsrichtingen

• Een zo laag mogelijke prijs voor nieuwe geneesmiddelen. Fabrikanten moeten hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen in de prijsstelling van hun producten en daarover transparant zijn. De overheid, ziekenhuizen en zorgverzekeraars dienen hun rol te pakken door zo scherp mogelijk te onderhandelen over de prijs met de farmaceutische industrie.  
• In Nederland is geen grenswaarde vastgesteld voor de acceptabele kosten per gewonnen levensjaar. KWF Kankerbestrijding vraagt het ministerie van VWS een commissie te benoemen die een voorstel voor een dergelijke (flexibele) grenswaarde formuleert. Om de toegankelijkheid te waarborgen zullen op basis van kosteneffectiviteit keuzes gemaakt moeten worden welke geneesmiddelen wel of niet worden vergoed. Het instellen van een dergelijke commissie vormt de aftrap voor maatschappelijke / politieke besluitvorming hierover.
• Ziekenhuizen, medische beroepsgroepen en zorgverzekeraars kunnen beter anticiperen op de komst van nieuwe dure geneesmiddelen en hiermee in de contractbesprekingen rekening houden. De koepels van oncologische specialisten kunnen hierbij helpen door geactualiseerde informatie te geven over veelbelovende geneesmiddelen die op korte termijn op de markt zullen komen. 
• KWF Kankerbestrijding adviseert ziekenhuizen en zorgverzekeraars om een budget op te nemen voor onvoorziene uitgaven, veroorzaakt door de komst van nieuwe geneesmiddelen gedurende het jaar, of door concentratie van zorg waardoor groepen patiënten verplaatsen naar een ander ziekenhuis. 
• Registeren van inzet van geneesmiddelen in patiëntenregisters. Deze registers bieden informatie voor de bepaling van effectiviteit en kosteneffectiviteit van het geneesmiddel in de dagelijkse praktijk. 
• Het sneller opnemen van effectieve oncologische geneesmiddelen in de richtlijnen door beroepsgroepen. De specialisten behandelen zo veel mogelijk conform deze richtlijnen. 
• Op individueel niveau nemen specialisten op basis van eerlijke voorlichting samen met  de patiënt besluiten over de in te zetten behandeling, waarbij afzien van verdere behandeling soms ook een te rechtvaardigen keuze is.  

KWF wil met het signaleren van deze problematiek en het aandragen van oplossingsrichtingen een maatschappelijke en politieke discussie starten. Doel is dat op (korte) termijn de betrokken partijen de benodigde aanpassingen aan het zorgsysteem realiseren, zodat de toegankelijkheid van dure oncologische geneesmiddelen wordt gewaarborgd, nu en in de toekomst.